De rondbouw is een dienstgebouw bij het kasteel van Westmalle. De ronde vorm van het gebouw is uniek en zeldzaam aangezien er in ons land geen enkel ander vergelijkbaar gebouw te vinden is.
Het gebouw werd omstreeks 1841 opgericht en deed toen dienst als modelhoeve met remise (koetshuis), een koe- en paardenstal en opslagruimtes. Zoals de naam al doet vermoeden,
is het een rond gebouw met een diameter van 22 meter. De buitengevel is opgedeeld in 20 traveeën. Centraal is er een grote hal die over alle verdiepingen doorloopt.
1841
De rondbouw werd in 1841 opgericht in opdracht van Félix en Charlotte de Norman. Bij de verkoop van het domein in 1844 werd door de notaris volgende beschrijving opgenomen: "Een bijzonder schoon NIEUW GEBOUW/ferme modèle/pachterwoning, koei- en peerdenstal en schuer."
1881
In 1878 werd het domein eigendom van de Baron Emile de Turck de Kersbeek. In 1881 kreeg de centrale kern van de rondbouw een ijzeren dakgebinte en werd het rieten dak hersteld. In deze periode werd het gebouw ook ingericht met een kleine woning voor de pachter. De ruimte aan de westzijde werd omgevormd tot een woning met monumentale haard. Op de verdieping werden zolderkamers ingericht.
1914
Na een erfenis kwam het domein vanaf 1914 in handen van de familie van der Straten Waillet. Over de verbouwingen zijn geen geschreven bronnen gekend, maar we gaan er vanuit dat met de nieuwe eigenaar van het kasteel ook de rondbouw werd aangepast. Het schrijnwerk in de gevels is art-deco geïnspireerd en vormt de basis voor het huidige uitzicht van de gevel. De poorten hebben momenteel een blauw-witte kleurstelling, wat overeenkomt met het wapenschild van de familie van der Straten Waillet.
Na 1914
Het gebouw verliest vanaf een bepaald moment zijn historische functie. Paard en koets werden vervangen door een automobiel en dat is vandaag nog altijd zichtbaar: de poorten waar de auto’s binnen reden, zijn verbreed. De pachter maakte plaats voor de tuinman waardoor de noordelijke stal werd omgevormd tot een extra woning voor een tuinman.
Restauratie
Het gebouw wordt integraal bewaard en gerestaureerd. Ter voorbereiding van de restauratie werd door architectenbureau Erfgoed en Visie bv uit Malle de rondbouw grondig in kaart gebracht. Vloeren werden plaatselijk opengelegd om na te gaan of er funderingen aanwezig zijn. Ze keken de constructie van vloeren en muren grondig na en deden onderzoek naar historische kleurafwerkingen.
Het agentschap Onroerend Erfgoed lanceerde in 2023 een oproep voor subsidies voor kleine totaalprojecten van kastelen en woonhuizen. De rondbouw van het kasteel van Westmalle paste perfect binnen dit thema dus werkte Stichting Kempens Landschap een aanvraagdossier uit
voor de restauratie ervan. Het volledige restauratiedossier werd begin 2024 ingediend bij het
agentschap Onroerend Erfgoed. In juni 2024 wordt de definitieve beslissing bekendgemaakt.
De totale restauratiekost wordt op zo’n 1,5 miljoen euro (excl. btw) geraamd. De premie van Onroerend Erfgoed zou goed zijn voor 375.000 euro.
Exterieur
De buitenkant van de rondbouw wordt bewaard en hersteld zoals het in 1914 was. Storende ingrepen in de gevel worden weggehaald; de gevel wordt integraal gerestaureerd en herschilderd. Een nieuwe drainage rondom het gebouw moet er voor zorgen dat schade aan de gevel door opspattend water wordt vermeden.
Het schrijnwerk wordt grotendeels vervangen door een aangepast model dat voldoet aan de huidige comforteisen, maar qua beeld gebaseerd is op de historisch poorten. De kleurstelling van de poorten blijft bewaard als referentie naar de laatste eigenaar, maar verwijst eveneens naar het wapenschild van Malle.
Interieur
Als uitgangspunt voor de ruimtelijke indeling van het gebouw gaan we terug naar de fases 1841 en 1881:
- De doorgangen naar de centrale kern passen we beperkt aan.
- Een nieuwe trap moet ervoor zorgen dat een publieke functie in het gebouw mogelijk is.
- We brengen de structuur van het gebouw opnieuw in orde.
- Muren krijgen aangepaste funderingen en worden ingebonden. Ingerotte houten structuren worden hersteld.
Na de restauratie is het gebouw klaar voor een nieuwe toekomst. Wat die toekomst precies inhoudt, wordt nog bepaald.
Kijk ook eens binnen in de rondbouw. Daarna vind je het laatste bordje in de dreef naar de ingang aan je rechterkant.
